Lata 60 XX wieku. Sztuka użytkowa. Przewodnik dla kolekcjonerów Joanna HubnerWojciechowska

Opis: Decyzja o napisaniu przewodnika dla kolekcjonerów interesujand#261;cych siand#281; sztukand#261; uand#380;ytkowand#261; lat 60. nie byand#322;a and#322;atwa. O meblach, szkle, biand#380;uterii czy tkaninach powstaand#322;o w Polsce niewiele opracowaand#324;, a wiedza na ich temat jest rozproszona. Gand#322;ównym and#378;ródand#322;em informacji sand#261; artykuand#322;y prasowe i katalogi wystaw. Zbudowanie podstaw do oceny wartoand#347;ci przedmiotów uand#380;ytkowych, które debiutujand#261; na polskim rynku antykwarycznym wymagaand#322;o przyjand#281;cia innej metodologii niand#380; pisanie o dojrzaand#322;ym rynku sztuk piand#281;knych. Zdajand#281; sobie sprawand#281;, and#380;e wielbiciele malarstwa, rysunku czy rzeand#378;by lat 60. mogand#261; siand#281; czuand#263; rozczarowani, ale wiedza konsultantów domów aukcyjnych i antykwariuszy stoi przed nimi otworem, na co nie mogand#261; liczyand#263; zainteresowani na przykand#322;ad zakupem XX-wiecznej tkaniny artystycznej lub ceramiki. To wand#322;aand#347;nie z myand#347;land#261; o nich powstaand#322;a ta ksiand#261;and#380;ka. Zawarta w tytule nazwa sztuka uand#380;ytkowa wymaga na wstand#281;pie doprecyzowania. Jednym kojarzyand#263; siand#281; ona moand#380;e z rzemiosand#322;em artystycznym, innym ze sztukami dekoracyjnymi, a jeszcze innym ze sztukand#261; stosowanand#261;. I kaand#380;dy po czand#281;and#347;ci ma racjand#281;, bo sztuka uand#380;ytkowa dotyczy przedmiotów codziennego uand#380;ytku. Na czym polega jednak zasadnicza róand#380;nica pomiand#281;dzy nimi, jeand#347;li nie na zastand#261;pieniu starych nazw nowand#261; (weszand#322;a w uand#380;ycie w poand#322;owie XX wieku)? Otóand#380; polega na odmiennych kompetencjach twórcy przedmiotu. Sztukand#281; uand#380;ytkowand#261; tworzand#261; artyand#347;ci, podczas gdy rzemiosand#322;o artystyczne wykwalifikowani stolarze czy ebeniand#347;ci, tkacze lub garncarze. W nowym ukand#322;adzie to artyand#347;ci dostarczajand#261; pomysand#322;y, a rzemieand#347;lnicy je odwzorowujand#261;. Moment, w którym przedmioty codziennego uand#380;ytku projektowane przez wyspecjalizowanych w danej dziedzinietwórców weszand#322;y do seryjnej produkcji, byand#322; punktem zwrotnym w myand#347;leniu o sztuce uand#380;ytkowej. Z czasem autorami przedmiotów wytwarzanych na masowand#261; skaland#281; stali siand#281; absolwenci wydziaand#322;ów wzornictwa przemysand#322;owego. Obszar ich dziaand#322;ania wykraczaand#322; poza tradycyjnie pojmowanand#261; sztukand#281; uand#380;ytkowand#261;, obejmujand#261;c m.in. takie dziedziny jak sprzand#281;t elektroniczny, aparaty fotograficzne czy samochody. W miarand#281; upand#322;ywu czasu wzornictwo przemysand#322;owe, zwane potocznie designem, anektowaand#322;o poszczególne dyscypliny sztuk uand#380;ytkowych. Czy oznaczaand#322;o to ich kres? Czy projektanci stojand#261;cy za okreand#347;lonymi realizacjami byli nadal artystami, a jeand#347;li tak, to kim jest artysta we wspóand#322;czesnym and#347;wiecie? Czy masowo produkowany przedmiot moand#380;na uznaand#263; za dzieand#322;o sztuki? O tym przekonamy siand#281; w trakcie lektury ksiand#261;and#380;ki. Istota wzornictwa band#281;dand#261;cego domenand#261; przemysand#322;u i handlu oparta jest na kompleksowym myand#347;leniu o zespoand#322;ach przedmiotów w kontekand#347;cie funkcji i roli, jakand#261; peand#322;niand#261; w naszym and#380;yciu. Projektant w swojej pracy uwzgland#281;dnia przede wszystkim kwestie technologiczne zwiand#261;zane z postand#281;pem technicznym, metodami produkcji oraz potrzeby spoand#322;eczne. Przyand#347;wieca mu idea powszechnoand#347;ci produktu, jako jego twórca czand#281;sto pozostaje anonimowy. Natomiast artysta zajmujand#261;cy siand#281; jednand#261; z dziedzin sztuki uand#380;ytkowej jest znany z imienia i nazwiska, czand#281;sto wykonuje swoje prace wand#322;asnorand#281;cznie, a jeand#347;li trafiajand#261; one do produkcji seryjnej to nadal noszand#261; cechy indywidualnej realizacji artystycznej. Granica pomiand#281;dzy artystand#261; uand#380;ytkowym a projektantem jest bardzo cienka, czasem zatarta. Na pytanie, co decyduje o tym, and#380;e jedne projekty stajand#261; siand#281; autorskie, a inne nie, pomimo and#380;e speand#322;niajand#261; te same kryteria, czand#281;sto trudno jednoznacznie odpowiedzieand#263;. Zdarza siand#281;, and#380;e przesand#261;dza o tym magia nazwiska, legenda postaci, moda, a nawet niespodziewany zbieg okolicznoand#347;ci. Lata 60. byand#322;y pionierskim okresem wzornictwa przemysand#322;owego i róand#380;nice, o których mowa powyand#380;ej and#150; nie rysowaand#322;y siand#281; tak wyraand#378;ne.Stand#261;d w niniejszym opracowaniu znajdand#261; siand#281; wybrane przykand#322;ady wzornictwa przemysand#322;owego sygnowane nazwiskami konkretnych projektantów and#150; wizjonerów, nierzadko takand#380;e wytwórców uczestniczand#261;cych w procesie produkcji. Ich propozycje, dopracowane w najdrobniejszych szczegóand#322;ach, mogand#261; uchodziand#263; za dzieand#322;a sztuki w swoim gatunku. Dlatego obok mebli, ceramiki, szkand#322;a i tkanin znajdujand#261; siand#281; przykand#322;ady sprzand#281;tu elektronicznego czy audiowizualnego. Wzornictwo przemysand#322;owe jest mand#322;odand#261; staand#380;em dziedzinand#261; kolekcjonerskand#261;, która jednak rozwija siand#281; nad wyraz dynamicznie.